Niyat ingsun ngaji, sing jeneng ngaji iku nular kaweruh belajar
kepinteran agama Islam sing munggueh gusti Alloh, lan utusane gusti
Alloh. Yoiku agomo kang cocok karo dawueh Qur’ane gusti Alloh, lan
Hadise utusane gusti Alloh, kang ketoto poro sohabate utusane gusti
Alloh lan tabingin tabingihim, ngulama salaf lan ahli madzhab, kang
ngumpulaken limang perkoro, ditekodaken ono ing ndalem ati, diucapaken
ono ing lisan, ditandangi nganggo badan. Rupinipun limang perkoro :
sewiji moco syahadat loro, kaping pindo sholat limang wektu ingndalem
sedina sa’wengine kelawan netepi syarat rukune, kaping telu zakat fitrah
kelawan netepi syarat rukune, kaping papat puoso wulan romadon kelawan
netepi syarat rukune, kaping lima haji maring baitulloh, kelawan netepi
syarat rukune.
Agama Islam mau penggaweane wong ngéngér maring gusti Alloh. Kito
putro wayah Adam, rumongso ngéngér, rumongso dadi kawulo. Dengere yen
kito rumongso ngéngér dadi kawulo, kerono kito rumongso digawe lan
rumongso dicukupi, yoiku didadeake ono ing wetenge biyunge, dibabarake,
diparingi rizqi powan soko biyunge, mundak-mundak gede, manggon ono ing
bumine gusti Alloh, mangan pepanganane gusti Alloh, ngombe banyune gusti
Alloh, nyandang sesandangane gusti Alloh, ngalap padang srengenge,
rembulan, lintang, lan liya-liyane, kabeh iku kagungane gusti Alloh.
Tetep kito ngéngér, tetep kito dadi kawulo. Patrapané wong ngéngér
dadi kawulo, nyambut gawé manut tata hukumé pangéran kang dingéngéri.
Kito bakal bali ketemu pangéran kang dingéngéri. Yén kito wis nyambut
gawé bener, manut tata hukumé pangéran kang dingéngéri, ora didukani,
didawuih nganggur, manggon ono ing panggonan kang kepénak, énak, bungah,
seneng, rejo, mulyo sa’lawase, yoiku sing jeneng suwargo.
Yén kito ora nyambut gawé bener, ora manut tata hukumé pangeran kang
dingengeri, bakal bali ketemu pangeran kang dingengeri, didukani,
didawuih manggon ono ing panggonan kang loro, rekoso sa’lawas lawase,
yoiku sing jeneng Neroko.
Ing saréhning agama Islam mau kumpulé limang perkoro, kang dingin
moco syahadat loro; tegesé nekséni anané gusti Alloh lan utusané gusti
Alloh. Yén mengkono wau wiwit wajib ipun tiyang mukallaf puniko ma’rifat
dateng gusti Alloh lan dateng utusané gusti Alloh.
Ingkang nami ma’rifat puniko i’tikod ingkang kukuh, ingkang cocok
kawontenanipun, ingkang dipun tékodaken, ingkang medal saking dalil
pemanggiéh ponco ndriyo. Ma’rifat mau tembung ngarob, coro jawinipun
nyumerapi dateng gusti Alloh, lan dateng utusanipun gusti Alloh, kelawan
nganggo peningaling manah, ingkang medal saking dalil pemanggiéh ponco
ndriyo.
Ing saréhning wiwit wajib ipun tiyang mukallaf puniko ma’rifat dateng
gusti Alloh, lan dateng utusanipun gusti Alloh. Yén mekaten kulo inggih
nyumerapi ingkang nami gusti Alloh puniko dzat setunggal, mesti
wontenipun, ketetepan sifat sempurno, mboten kekirangan, mboten kénging
dipun koyo-koyo, mboten rupo, mboten werno, mboten kontho, mboten arah,
mboten enggen, cekap kulo tékodaken wonten ing manah, kulo ucapaken ing
lisan, kulo panggih, kulo raos nganggo peningaling manah kémawon, kulo
lampahi ngangge badan.
Dalilipun saged kulo sumerapi, ingkang nami gusti Alloh puniko dzat
setunggal, mesti wontenipun, ketetepan sifat sempurno, mboten
kekirangan. Saking kulo pikir, kulo nalar, kulo tingali saking badan
kulo pinyambak, lan sanés-sanésipun, rupinipun : bumi, langit lan
saisinipun. Déné pemikir kulo, penalar kulo, saking badan kulo piyambak,
mekaten kulo wau–waunipun mboten wonten, sa’puniko lajeng wonten.
Mongko pundi–pundi perkawis ingkang wau–waunipun mboten wonten lajeng
wonten dipun wastani perkawis énggal. Mongko pundi-pundi perkawis enggal
mboten saged enggal piyambak, kedah wonten ingkang ngénggalaken. Déné
ingkang ngénggalaken mesti kémawon mboten sami kelayan ingkang dipun
énggalaken. Lah, inggih puniko ingkang ngénggalaken kulo ingkang nami
gusti Alloh, dzat setunggal, mesti wontenipun, ketetepan sifat sempurna,
mboten kekirangan.
Dalilipun malih saged kulo sumerapi, ingkang nami gusti Alloh puniko
dzat setunggal, mesti wontenipun, ketetepan sifat sempurna, mboten
kekirangan. Saking kulo pikir, kulo nalar, kulo tingali saking bumi
langit sa’isinipun. Déné pemikir kulo, penalar kulo saking bumi
saisinipun, mekaten bumi langit sa’isinipun kulo pikir–pikir nami
perkawis énggal. Saged kulo sumerapi bumi langit sa’isinipun nami
perkawis énggal, kerono kulo tingali ketetapan sifat énggal. Rupinipun
sifat énggal : obah, meneng, lan owah-owah. Rupinipun owah-owah :
siang, ndalu, padang, peteng, iyub, bentér, jawah, terang, andap,
inggil, lan sanés-sanésipun. Sa’puniko kaleres meneng, ndalu, peteng,
terang, katah tiyang ngaos, lan sanés-sanésnipun. Mongko pundit-pundi
perkawis ingkang ketetepan sifat énggal inggih tumut énggal. Mongko
pundi-pundi perkawis ingkang enggal mboten saget énggal piyambak, kedah
wonten ingkang ngenggalaken. Dene ingkang ngenggalaken bumi langit
sa’isinipun mesti mboten sami kelayan bumi langit saisinipun. Lah,
inggih puniko ingkang ngenggalaken bumi langit sa’isinipun ingkang nami
gusti Alloh, dzat setunggal, mesti wontenipun, ketetepan sifat sempurna,
mboten kekirangan.
Kulo nyumerapi poro utusanipun gusti Alloh. Déné poro utusanipun
gusti Alloh puniko Menungso jaler kang merdéko, kang sempurna
kedadosanipun, ingkang mboten wonten celanipun, ingkang keparingan wahyu
jali lan wahyu khofi. Déné gusti kulo, bendoro kulo, Nabi kulo, puniko
kanjeng Nabi Muhammad SAW, kaleres putranipun Kyai ‘Abdulloh, wayahipun
Kyai ‘Abdul Mutholib, Ibunipun Dewi Aminah, tedakipun bongso Quraisy.
Kanjeng Nabi Muhammad dipun putraaken wonten Mekah, dangu-dangu ageng,
sepuh , dados nabi, dados utusan, dipun utus mucal agami Islam wonten
ing negari Mekah. Ingkang dipun wucal sedoyo jin lan menungso. Sagedipun
wradin dipun tular-tular aken. Rumiyinipun mucal santrinipun ingkang
nami shohabat, shohabat mucal santrinipun ingkang nami tabi’in, tabi’in
mucal santrinipun ingkang nami tabi’ihim, tabi’ihim mucal santrinipun
ingkang nami ‘ulama salaf, ‘ulama salaf mucal santrinipun ingkang nami
‘ulama kholaf, sa’teras-terasipun, mucal-mucalaken henggo sa’priki,
dumugi ing ngriki panggonan, Pondok Pesantren Al-Ihya ‘Ulumaddin
Kesugihan Cilacap / Pondok Pesantren Syamsul Huda Ciklapa Kedungreja
Cilacap Jawa Tengah / lan sanés-sanésipun. Dangu-dangu kanjeng Nabi
Muhammad pindah wonten ing negari Madinah, mucal agami Islam wonten ing
Madinah. Dangu-dangu gerah, sedo, dipun saréaken wonten negari Madinah.
Sa’sampunipun sedo mboten wonten Nabi utusan malih henggo dumugi
sa’priki ngantos dinten kiamat. Dene wontenipun Nabi ‘Isa, mbenjang
sa’caketipun dinten kiamat, namung nerasaken piwucalipun kanjeng Nabi
Muhammad. Sa’sampunipun kulo sumerapi syahadat kalih, lajeng kulo
nyumerapi ingkang nami sholat. Déné ingkang nami sholat punika
pendamelanipun tiyang ngéngér maring Gusti Alloh. Lah inggih puniko
pinten-pinten pengucap lan pinten-pinten pendamelan ingkang dipun
penganggéni syarat rukun, ingkang dipun kawiti takbirotul ihrom, ingkang
dipun pungkasi salam. Déné syarat wajib ipun sholat puniko wonten tigo :
setunggal Islam, kaping kalih baligh, kaping tigo nggadaih ngakal.
Kulo sumerapi sifat-sifatipun gusti Alloh. Dene sifat-sifatipun gusti
Alloh puniko kepérang dados tigo : setunggal sifat wajib, kaping kalih
sifat mustahil, kaping tigo sifat jaiz. Déné sifat wajibipun gusti Alloh
puniko mboten wonten telas-telasipun, muhalipun sa’monten ugi.
Déné ingkang dipun wajibaken nyumerapi saben-saben tiyang mukallaf
puniko namung kalih doso, muhalipun inggih kalih doso, jaizipun
setunggal.
Rupinipun sifat wajib kalih doso inggih puniko : (1) wujud, (2)
qidam, (3) baqo, (4) mukholafatu lil-hawaditsi, (5) qiyamuhu ta’ala
binafsihi, (6) wahdaniyah, (7) qudrot, (8) irodat, (9) ‘ilmu, (10)
hayat, (11) sama’, (12) bashor, (13) kalam, (14) qodiron, (15) muridan,
(16) ‘aliman, (17) hayyan, (18) sami’an, (19) bashiron, (20)
mutakalliman. Muhalipun : (1) ‘adam, (2) huduts, (3) thuruwwul ‘adam,
(4) mumatsalatu lil-hawaditsi, (5) al-la yakuna qoiman binafsihi, (6)
al-la yakuna wahidan, (7) ‘ajzu, (8) ‘adamul irodat, (9) jahl, (10)
maut, (11) shomam, (12) ‘ama, (13) bakam, (14) ‘ajizan, (15) ghoiro
muridin, (16) jahilan, (17) mayyitan, (18) shomman, (19) ‘amman, (20)
bakiman. Wajib wujud muhal ‘adam, wajib qidam muhal huduts, wajib baqo
muhal thuruwwul ‘adam, wajib mukholafatu lil-hawaditsi muhal mumatsalatu
lil-hawaditsi, wajib qiyamuhu binafsihi muhal al-la yakuna qoiman
binafsihi, wajib wahdaniyah muhal al-la yakuna wahidan, wajib qudrot
muhal ‘ajzu, wajib irodat muhal ‘adamul irodat, wajib ‘ilmu muhal jahlu,
wajib hayat muhal maut, wajib sama’ muhal shomam, wajib bashor muhal
‘ama, wajib kalam muhal bakam, wajib qodiron muhal ‘ajizan, wajib
muridan muhal ghoiro muridin, wajib ‘aliman muhal jahilan, wajib hayyan
muhal mayyitan, wajib sami’an muhal shomman, wajib bashiron muhal
‘amman, wajib mutakalliman muhal bakiman.
Wajib wujud muhal ‘adam, tegesipun mesti gusti Alloh wonten, mboten
pinanggih ngakal yen gusti Alloh mboten wonten. Wajib qidam muhal
huduts, tegesipun mesti gusti Alloh dingin tanpo kawitan, mboten
pinanggih ngakal yen gusti Alloh anyar. Wajib baqo muhal thuruwul ‘adam,
tegesipun mesti gusti Alloh langgeng tanpo pungkasan, mboten pinanggih
ngakal yen gusti Alloh kenging rusak. Wajib mukholafatu lil-hawaditsi
muhal mumatsalatu lil-hawaditsi, tegesipun mesti gusti Alloh bénten
kelayan perkawis énggal, mboten pinanggih ngakal yén gusti Alloh sami
kelayan perkawis énggal. Wajib qiyamuhu binafsihi muhal al-la yakuna
qoiman binafsihi, tegesipun mesti gusti Alloh jumeneng piyambak, mboten
pinanggih ngakal yen gusti Alloh mboten jumeneng piyambak. Ingkang nami
jumeneng piyambak puniko mboten dipun damel dzat sanés utowo tumémpél
dzat sanés. Wajib wahdaniyah muhal al-la yakuna wahidan, tegesipun
mesti gusti Alloh setunggal, mboten pinanggih ngakal yén gusti Alloh
mboten setunggal. Ingkang nami setunggaling gusti Alloh puniko mboten
wewicalan kalih utawi tigo, utawi langkung katah, lan mboten
kesusun-susun dzatipun lan sifatipun. Wajib qudrot muhal ‘ajzu,
tegesipun mesti gusti Alloh kuoso, mboten pinanggih ngakal yen gusti
Alloh apes. Wajib irodat muhal ‘adamul irodat, tegesipun mesti gusti
Alloh kerso, mboten pinanggih ngakal yen gusti Alloh kesereng. Wajib
‘ilmu muhal jahlu, tegesipun mesti gusti Alloh ngudaneni, mboten
pinanggih ngakal yen gusti Alloh bodo. Wajib hayat muhal maut, tegesipun
mesti gusti Alloh gesang, mboten pinanggih ngakal yen gusti Alloh sedo.
Wajib sama’ muhal shomam, tegesipun mesti gusti Alloh midanget, mboten
pinanggih ngakal yen gusti Alloh tuli. Wajib bashor muhal ‘ama,
tegesipun mesti gusti Alloh ningali, mboten pinanggih ngakal yen gusti
Alloh wuto. Wajib kalam muhal bakam, tegesipun mesti gusti Alloh
ngendiko, mboten pinanggih ngakal yen gusti Alloh bisu. Wajib qodiron
muhal ‘ajizan, tegesipun mesti gusti Alloh dzat ingkang kuoso, mboten
pinanggih ngakal yen gusti Alloh dzat inkang apes. Wajib muridan muhal
ghoiro muridin, tegesipun mesti gusti Alloh dzat ingkang kerso, mboten
pinanggih ngakal yen gusti Alloh dzat ingkang kesereng. Wajib ‘aliman
muhal jahilan, tegesipun mesti gusti Alloh dzat ingkang ngudaneni,
mboten pinanggih ngakal yen gusti Alloh dzat ingkang bodo. Wajib hayyan
muhal mayyitan, tegesipun mesti gusti Alloh dzat ingkang gesang, mboten
pinanggih ngakal yen gusti Alloh dzat ingkang sedo. Wajib sami’an muhal
shomman, tegesipun mesti gusti Alloh dzat ingkang midanget, mboten
pinanggih ngakal yen gusti Alloh dzat ingkang tuli. Wajib bashiron muhal
‘amman, tegesipun mesti gusti Alloh dzat ingkang ningali, mboten
pinanggih ngakal yen gusti Alloh dzat ingkang wuto. Wajib mutakalliman
muhal bakiman, tegesipun mesti gusti Alloh dzat ingkang ngendiko, mboten
pinanggih ngakal yén gusti Alloh dzat ingkang bisu.
Kulo nyumerapi sifat jaiz ipun gusti Alloh. Déné sifat jaiz ipun
gusti Alloh puniko wonten setunggal, pang ipun wonten sekawan, dados
gangsal. Muhalipun jaiz inggih gangsal. Rupinipun sifat jaiz setunggal :
fi’lu wa tarku, pang ipun ‘adam ta’tsir bil-quwwah, ‘adam ta’tsir
bith-thob’i, hudutsul ‘alam biasrihi, yaf’alul asy-yaa’a la lighordin.
Muhalipun wujubul-fi’li wat-tarki, ta’tsir bil-quwwah, ta’tsir
bith-thob’i, qidamul-‘alam biasrihi, yaf’alul ays-yaa’a lighordin.
Jaiz fi’lu wa tarku muhal wujubul fi’li wa tarki, tegesipun
kenging-kenging kemawon gusti Alloh damel ngalam utawi tinggal damel
ngalam, mboten pinanggih ngakal yén gusti Alloh wajib damel ngalam utawi
wajib tinggal damel ngalam. ‘Adam ta’tsir bil-quwwah, muhal ta’tsir
bil-quwwah, tegesipun mboten wonten setunggaling ngalam ingkang saged
ngelabeti kelawan kekiyatanipun piyambak, mboten pinanggih ngakal yén
setunggaling ngalam saged ngelabeti kelawan kekiyatanipun piyambak.
‘Adam ta’tsir bith-thob’i muhal ta’tsir bith-thob’i, tegesipun mboten
wonten setunggalipun ngalam ingkang saged ngelabeti kelawan watekipun
piyambak, mboten pinanggih ngakal yén setunggaling ngalam saged
ngelabeti kelawan watekipun piyambak. Hudutsul-‘alam biasrihi muhal
qidamul-‘alam biasrihi, tegesipun anyar sedodyonipun ngalam, mboten
pinanggih ngakal yen sedoyo ngalam dingin tanpo kawitan. Yaf’alul
asy-yaa’a la lighordin muhal yaf-alul asy-yaa’a lighordin, tegesipun
gusti Alloh damel ing pinten-pineten perkawis mboten wonten
pengarahipun, mboten pinanggih ngakal yen gusti Alloh damel
pinten-pinten perkawis wonten pengarahipun.
Kulo nyumerapi sifat wajibipun poro Rosul. Dene sifat wajibipun poro
Rosul puniko wonten tigo, muhalipun wonten tigo. Rupinipun sifat wajib
tigo puniko : (1) shidiq, (2) amanah, (3) tabligh. Muhalipun inggih
tigo, rupinipun : (1) kidzib, (2) khiyanat, (3) kitman. Wajib shidiq
muhal kidzib, tegesipun mesti temen poro utusanipun gusti Alloh, mboten
pinanggih ngakal yén goroh poro utusanipun gusti Alloh. Wajib amanah
muhal khiyanat, tegesipun mesti pinercoyo poro utusanipun gusti Alloh,
mboten pinanggih ngakal yén cidro poro utusanipun gusti Alloh. Wajib
tabligh muhal kitman, tegesipun mesti nekaaké poro utusanipun gusti
Alloh, mboten pinanggih ngakal yén ngumpet poro utusanipun gusti Alloh.
Sifat jaizipun poro Rosul puniko wonten setunggal, muhalipun jaiz ugi
setunggal. Rupinipun jaiz setunggal puniko : wenang ketetepan sifat
a’rodlul basyariyyah, tegesipun kenging-kenging kemawon poro Rosul
ketetepan sifat bongso menungso, kadosto : dahar, ngunjuk, kromo putro,
tetindakan, tetumbasan, lujeng, gerah, sédo, lan sanés-sanés ipun. Muhal
yén poro Rosul ketetepan sifat uluhiyyah, tegesipun mboten pinanggih
ngakal yén poro Rosul keketepan sifat bongso kepengéranan, kadosto :
damel ngalam kelawan mawi kekiyatanipun piyambak utawi ngehaki dipun
sembah.
Pengucap Ù…ُØَÙ…َّدٌ رَسُÙˆْÙ„ُ اللهِ puniko nglebetaken iman sekawan.
Inggih meniko : (1)ngimanaken poro Nabi, (2) ngimanaken poro Malaikat,
(3) ngimanaken kitab bongso langit, (4) ngimanaken dino akhir.
Jumlahipun mu’taqod ingkang dipun wajib aken nyumerapi saben-saben
tiyang mukallaf puniko wonten séket utawi sewidak kalih, inggih puniko
sifat wajibipun gusti Alloh kalih doso, muhalipun inggih kalih doso,
jaizipun setunggal, muhalipun inggih setunggal, dados kalih. Kalih lan
sekawan doso wonten kawan doso kalih. Lah inggih puniko ingkang
sa’jatosipun sifat wajib, mustahil, jaizipun gusti Alloh. Sifat wajib
ipun poro Rosul tigo, muhalipun tigo, dados nenem, jaizipun setunggal,
muhalipun jaiz setunggal, dados kalih. Kalih lan nenem wonten walu. Lah
inggih meniko ingkang sa’jatosipun sifat wajib, mustahil, jaiz ipun poro
Rosul. Walu lan sekawan doso kalih wonten seket. Lah inggih meniko
jumlahipun mu’taqod ingkang dipun wajib aken nyumerapi saben-saben
tiyang mukallaf wonten séket, ingkang mlebet wonten pengucap لآ الهَ
Ø¥ِلاَّ الله Ù…ُØَÙ…َّدٌ رَسُÙˆْÙ„ُ الله. Sagedipun mlebet sewidak kalih
kerono ngepangaken sifat jaizipun gusti Alloh sekawan, muhalipun inggih
sekawan. Sekawan lan sekawan wonten walu. Pengucap Ù…ُØَÙ…َّدٌ رَسُÙˆْÙ„ُ
الله puniko nglebetaken iman sekawan. Sekawan lan walu wonten kalih
welas. Kalih welas lan séket wonten sewidak kalih. Lah inggih puniko
jumlah ipun mu’taqod ingkang dipun wajibaken nyumerapi saben-saben
tiyang mukallaf ingkang sewidak kalih, ingkang mlebet wonten ing
pengucap لآ الهَ Ø¥ِلاَّ الله Ù…ُØَÙ…َّدٌ رَسُÙˆْÙ„ُ الله.
Sagedipun mlebet krono ningali pengucap لآ الهَ Ø¥ِلاَّ الله, ing
ngriki wonten lafal Alloh ingkang asmanipun dzat ingkang ketetepan sifat
uluhiyyah. Sifat uluhiyyah anggadaih makna kalih: (1) istighnaul-ilaahi
‘an kulli ma siwahu; tegesipiun semugieh Alloh, andoh saking
saben-saben barang kang sa’liyane Alloh. (2) iftiqoru kulli ma ‘adaahu
ilaihi, tegesipun karepe saben-saben barang kang sa’liyane Alloh, karep
maring Alloh.
Ma siwahu puniko nggadaih ngibarot gangsal : (1) ngibarot fa’il, (2)
ngibarot mahal, (3) ngibarot maf’ul, (4) ngibarot mukammil, (5) ngibarot
wasithoh. Ma siwahu ingkang ngibarot fa’il nglebetaken mu’taqod sifat
wajibipun gusti Alloh kelima sigar, muhalipun inggih kelima sigar.
Rupinipun sifat wajib kelima sigar inggih puniko : (1) wujud, (2) qidam,
(3) baqo, (4) mukholafatu lil-hawaditsi, (5) qiyamuhu binafsihi.
Sa’sigar inggih puniko ingkang makna : la yaftaqiru ilal-faa’ili,
tegesipun gusti Alloh mboten karep dateng ingkang ndadeaken. Muhalipun :
(1) ‘adam, (2) huduts, (3) thuruwwul ‘adam, (4) mumatsalatu
lil-hawaditsi, (5) al-la yakuna qoiman binafsihi, sa’sigar ingkang makna
yaftaqiru ilal-faa’ili. Kelima sigar lan kelima sigar dados wonten
songo. Ma siwahu ingkang ngibarot mahal nglebetaken sifat wajib ipun
gusti Alloh sa’sigar, muhalipun inggih sa’sigar. Rupinipun mu’taqod
sifat wajibipun gusti Alloh sa’sigar : qiyamuhu binafsihi, sa’sigar
ingkang makna la yaftaqiru ila mahallin, muhalipun sa’sigar ingkang
makna yaftaqiru ila mahallin. Sa’sigar lan sa’sigar dados wonten
setunggal. Setunggal lan songo dados wonten sedoso. Ma siwahu ingkang
ngibarot maf’ul nglebetaken sifat wajibipun gusti Alloh songo, muhalipun
songo. Rupinipun sifat wajibipun gusti Alloh songo inggih puniko : (1)
wahdaniyyah, (2) qudrot, (3) irodat, (4) ‘ilmu, (5) hayat, (6) qodiron,
(7) muridan, (8) ‘aliman, (9) hayyan. Muhalipun : (1) al-la yakuna
wahidan, (2) ‘ajzu, (3) ‘adamul irodat, (4) jahlu, (5) maut, (6)
‘ajizan, (7) ghoiro muridin, (8) jahilan, (9) mayyitan. Songo lan songo
dados wonten walulas, lan sedoso dados walu likur. Ma siwahu ngibarot
mukammmil nglebetaken sifat wajibipun gusti Alloh nenem, muhalipun
inggih nenem. Rupinipun sifat wajibipun gusti Alloh nenem inggih puniko :
(1) sama’, (2) bashor, (3) kalam, (4) sami’an, (5) bashiron, (6)
mutakalliman. Muhalipun : (1) shomam, (2) ‘ama, (3) bakam, (4) shomman,
(5) ‘amman, (6) bakiman. Nenem lan nenem wonten kalih welas, lan walu
likur dados wonten kawan doso. Ma siwahu ngibarot wasithoh nglebetaken
sifat jaizipun gusti Alloh setunggal, pangipun sekawan, dados gangsal,
muhalipun inggih gangsal. Rupinipun mu’taqod sifat jaiz ipun gusti Alloh
setunggal puniko fi’lu wa tarku. Pang ipun ‘adam ta’tsir bil-quwwah,
‘adam ta’tsir bith-thob’i, hudutsul-‘alam biasrihi, yaf’alul asy-ya’a la
lighordin. Muhalipun wujubul fi’li wa tarki, ta’tsir bil-quwwah,
ta’tsir bith-thob’i, qidamul-‘alam biasrihi, yaf’alul asy-ya’a
lighordin. Gangsal lan gangsal dados sedoso. Sedoso lan kawan doso dados
wonten séket. Lan inggih puniko mu’taqod seket ingkang mlebet wonten
ing pengucap لآ الهَ Ø¥ِلاَّ الله.
Pengucap Ù…ُØَÙ…َّدٌ رَسُÙˆْÙ„ُ الله nglebetaken mu’taqod kalih welas.
Sagedipun mlebet kerono ningali pengucap Ù…ُØَÙ…َّدٌ رَسُÙˆْÙ„ُ الله,
tegesipun kanjeng nabi Muhammad meniko dados utusanipun gusti Alloh. Ing
mongko sedoyo utusanipun gusti Alloh meniko kagungan sifat wajib tigo,
muhalipun inggih tigo. Rupinipun wajib tigo inggih puniko : (1) shidiq,
(2) amanah, (3) tabligh. Muhalipun : (1) kidzib, (2) khiyanat, (3)
kitman. Jaizipun poro Rosul puniko wonten setunggal, muhalipun jaiz
inggih setunggal, wenang ketekanan sifat a’rodlul basyariyyah, muhal
ketekanan sifat uluhiyyah. Setunggal lan setunggal dados wonten
kalih, kalih lan nenem dados wonten walu. Pengucap Ù…ُØَÙ…َّدٌ رَسُÙˆْÙ„ُ
الله nglebetaken iman sekawan : (1) ngimanaken poro nabi, (2)
ngimanaken poro malaikat, (3) ngimanaken kitab bongso langit, (4)
ngimanaken dino akhir. Sekawan lan walu dados wonten kalih welas. Puniko
mu’taqod kalih welas ingkang mlebet wonten ing pengucapÙ…ُØَÙ…َّدٌ
رَسُÙˆْÙ„ُ الله. Kalih welas lan seket wonten sewidak kalih. Lah inggih
puniko jumlahipun mu’taqod sewidak kalih ingkang dipun wajibaken
nyumerapi saben-saben tiyang mukallaf ingkang mlebet ing pengucap:
لآ الهَ Ø¥ِلاَّ الله Ù…ُØَÙ…َّدٌ رَسُÙˆْÙ„ُ اللهُ